O zemâna gelinceye kadar haça gerilen, boğulan ve yağlı kazıklara oturtularak öldürülenler, yirmibin kişi idi. Bu papaz, Teodoranın Cenneti kazanması için bu mikdârı çok az bulmuşdu.
Her tarafda, her asrda piskoposluk ve patriklik kavga ve münâkaşalarında yapılan harblerde öldürülenleri de, azın azı olarak yirmi bin kişi kabûl edebiliriz.
Haçlı seferlerinin[1] devâm etdiği ikiyüz sene zarfında, hıristiyanların öldürdüğü hıristiyan nüfûs, iki milyon tahmîn olunuyorsa da, biz tevâzuan bir milyon kabûl edelim. (Mukallid-is suyûf) [kılınç kuşanmış] ta’bir edilen papazlardan bir kısmının, haçlı harbleri sırasında, Baltık denizi sâhillerinde yağma ve çapulculuk yaparlarken katl etdikleri hıristiyanlar, en az yüzbin idi.
Languedoc aleyhinde papanın harb i’lân etmesinde, öldürülüp, cesedleri ortada kalan ve ateşlerde yakılıp, külleri uzun zemân ortada bırakılan insanların sayısı yüz bindir.
Papa yedinci Gregoireden beri, imperatorlar aleyhinde yapılan harblerde öldürülenler, ellibindir.
Batı ehâlîsinin dinden çıkması mes’elesinde, ondördüncü asrda öldürülenlerin sayısı, elli bindir.
Bu vak’anın akabinde, Jan Hus ve Jeronim ismindeki iki papazın ateşde yakılması üzerine, zuhûr eden muhârebelerde öldürülen hıristiyanlar, yüzelli bin kişidir.
Bu büyük vak’aya nisbet ile, Merbondol ve Gaberir katliâmları mühim değil ise de, bunlarda öldürülen insanların bir kısmı ateşde yakılmış ve henüz annelerini emen küçük yavrular, ateşlere atılmış, kızların ırzlarına ve nâmûslarına tecâvüz edildikden sonra, parça parça doğranmışlar, ihtiyâr kadınların ferclerine barut doldurularak havaya uçurulmuşlardır. Bütün bunlar, hıristiyanlar tarafından yapılmış ve bu şeklde öldürülen insanların sayısı onsekiz bine ulaşmışdır.
Papa onuncu Leondan dokuzuncu Clemente (Klemana) gelinceye kadar, hıristiyan hâkimlerin koyduğu kâidelerin tatbîkinden ve açıkdan cellâd ile kesilen papaz ve avâm ve prenslerin başları ve çeşidli memleketlerde ateşlere atılarak yakılan cesedler ve Almanya, Fransa ve İngilterede cellâdların kesmekle usandıkları nüfûs ve Lutherin (İşâ-i rabbânî yaparak tanrı ile birleşmek yokdur ve okunmuş su (vaftîz) uydurmadır) sözlerinden çıkan mes’elelerden ve ihtilâflardan dolayı hâsıl olan otuz ihtilâlde ve Saint Barthelmie katliâmında ve İrlanda şehrlerinde ve başka yerlerde meydâna gelen umûmî katliâmlarda öldürülenler, üç milyondan fazladır.
—
[1] Ehl-i salîb seferleri, 490 [m. 1096] dan 670 [m. 1271]e kadar devâm etdi.