Baba-oğul-rûhülkuds diye, akl ve mantığın kabûl edemiyeceği bir îmân sistemi te’sîs edildi [kuruldu]. Hakîkî İncîl gayb olduğu için, sonradan ba’zı kimseler, İncîller yazdılar. (m. 325) senesinde toplanan İznik rûhban meclisi, mevcûd olan ellidört İncîlden elli adedini ibtâl etdi. Geriye dört İncîl kaldı. Bunlar, Matta, Markos, Luka, Yuhannânın yazdıkları İncîllerdir. Bolüsün yalanları ve Eflâtûnun ortaya atdığı teslîs (trinite) fikri, bu İncîllerde de yer aldı. Barnabas adındaki bir havârî, Îsâ aleyhisselâmdan işitdiklerini ve gördüklerini, doğru olarak yazdı ise de, bu Barnabas İncîli yok edildi.
Büyük Kostantin, putperest iken, (m. 313) de hıristiyanlığı kabûl etmişdi. 325 de, İznikde, 318 papazı toplayıp, bütün İncîllerin birleşdirilerek, bir İncîl yazılmasını emr etmiş ise de, papazlar, dört İncîl bırakmışdı. Bunlara eski putperestlikden de birçok şey sokulmuşdu. Noel gecesinin yılbaşı olmasını da kabûl etmiş, hıristiyanlık resmî bir din olmuşdu. [Îsâ aleyhisselâmın İncîlinde ve Barnabasın yazdığı İncîlde, Allahü teâlânın bir olduğu yazılı idi.] İstanbul piskoposu Atnas, teslîs tarafdârı idi. Aryüs ismindeki bir papaz, dört İncîlin yanlış olduğunu, Allahü teâlânın bir olduğunu, Îsâ aleyhisselâmın, Onun oğlu değil, kulu ve Peygamberi olduğunu söyledi ise de, dinlemediler. Hattâ aforoz etdiler. Aryüs tevhîdi neşr etdi ise de, çok yaşamadı. Yıllarca, Atnas ve Aryüs tarafdârları, birbirleri ile mücâdele etdiler. Sonradan birçok meclisler toplanarak, mevcûd dört İncîlde, yeni yeni değişiklikler yapıldı.
446 [m. 1054] senesinde, Şark kilisesi, Roma kilisesinden ayrıldı. Roma kilisesine bağlı olan hıristiyanlara (katolik), Şark [İstanbul] kilisesine bağlı olanlara (Ortodoks) denildi.
Sonra, Alman papazı Luther Martin [m. 1483-1546], İtalyadaki papa onuncu Leona başkaldırdı. 923 [m. 1517] senesinde Protestanlığı kurdu. Bu papaz, İslâm dînine karşı da, çirkin hücûmlarda bulundu. Luther Martin ve Calvin, İncîlleri dahâ da değişdirdiler. Böylece, akl ve hakîkat dışında, bir din meydâna geldi.
Endülüs müslimânlarının Avrupalılara tutdukları ışık ile, Avrupada bir rönesans [İslâhât] hareketi başlamışdı. Müslimânlardan aklî ilmleri öğrenen Avrupalı gençler, akl ve mantık dışı olan hıristiyanlığa karşı isyân etdiler. Hıristiyanlığa karşı yapılmış olan hücûmlar, İslâmiyyete karşı yapılamadı. Çünki İslâm dîni, teblîg edildiği günden beri, bütün temizliği ve sâfiyyeti ile durmakdadır. İçinde akla, mantığa ve ilme ters düşecek hiçbir fikr ve bilgi yokdur. Kur’ân-ı kerîm indirildiğinden beri, bir noktası bile değişdirilmeden, aynen muhâfaza edilmişdir.
Başda ingilizler olmak üzere, Avrupalılar, hıristiyanlık akîdesini [inancını] yaymak ve başka milletleri hıristiyanlaşdırmak için, misyoner teşkilâtları kurdular. İktisâdî bakımdan, dünyânın en kuvvetli teşkilâtı hâline gelen, kilise ve misyoner teşkilâtları, akl almaz bir fe’âliyyetin içerisine girdiler.