1249

Vekîlin ölmesi ile de, vekîllik biterek, vârisleri vekîl olamaz.

Herşeye vekîlimsin denilen (Umûmî vekîl), talâk, hediyye, sadaka ve vakfdan başka herşeyi, sâhibi adına yapabilir.

Birinden ödünc istemek için başkasını vekîl yapmak bâtıldır. Bunun için haberci göndermek sahîhdir. Ödünc istenilen malı almak için vekîl yapmak câizdir.

(Fetâvâ-i Hayriyye)de diyor ki, (Zevcesini, sefer uzaklığında bulunan babasının [veyâ mahreminin] yanından alıp getirmek için, zevcin kendi kardeşini veyâ yabancı bir erkeği vekîl etmesi câizdir. Onlar, zevcenin bu vekîl ile gitmesine mâni’ olamaz. Mâni’ olmaları günâhdır). Kırküçüncü sahîfesinde diyor ki: (Kıtlık zemânında, bir kadın, bir bileyziğini zevcine verip, bunu sat! Parası ile bize nafaka al! Sonra, aynı değerde bir bileyzik bana verirsin diyor. Sonra bileyziğin değerinde uyuşamıyorlar. Zevcin yemîn ederek söylediğine inanılır. Çünki, satmak için, zevcesinin vekîli olmuşdur. Satış vekîlinden bileyziğin benzerini geri istemesi sahîh değildir. Sat demeseydi, ödünc olurdu. O zemân, kıymeti kadar istemesi fâsid olurdu).

(Fetâvâ-yı Hindiyye)de diyor ki, (Vekîlin, vekîl olmağı kabûl etmesi şart değildir. Red etmezse, kabûl etdiği anlaşılır. Dâr-ül-harbde bulunan mürted, Dâr-ül-islâmda bulunan malını satmak için birini vekîl etse, câiz olmaz. Çünki, mürted Dâr-ül-harbe [ya’nî, İtalya, Fransa gibi hıristiyan memleketine] gidince, malları mülkünden çıkar. Dâr-ül-islâmda bulunan müslimânın Dâr-ül-harbde bulunan kâfiri vekîl etmesi bâtıldır. Dâr-ül-harbde bulunan kâfirin Dâr-ül-islâmdaki müslimânı vekîl etmesi de bâtıldır. Dâr-ül-harbdeki kâfir, Dâr-ül-islâmdaki alacağını almak için, Dâr-ül-harbde bulunan bir müslimânı veyâ zimmîyi veyâ harbîyi, iki müslimân şâhid yanında vekîl etse, câiz olur. Bu işi alış-veriş için yapması da câiz olur. Müslimân ve zimmî, Dâr-ül-islâmda bulunan harbîyi vekîl etseler câiz olur. Dâr-ül-harbe giderse, vekîl olması biter. Mürtedi de vekîl etmeleri böyledir. Alış-verişde, kirâya vermekde, nikâhda, talâkda, hul’da, uyuşmak, anlaşmakda, borc ödemekde ve rehnde vekîl tutmak câizdir. Herkes için mubâh olan odun kesmekde, ot toplamakda, yerden ma’den, petrol çıkarmakda câiz değildir. Ya’nî ele geçenler vekîlin olur. Hediyye, vedî’a, âriyet, ödünc ve rehn vermeğe vekîl olanın bunları geri almağa hakkı yokdur. Mutlak olan, ya’nî (İstediğini yap!) denilen vekîl başkasını da vekîl yapabilir. Bu yenisi, vekâlet sâhibinin vekîli olur. İkinci vekîl, bir üçüncü vekîl yapamaz. [İbni Âbidîn diyor ki, (Vekîl, sâhibinin izni ile, başkasını vekîl yapabilir. Kurban satın almağa vekîl olan, başkasını, bu da başkasını vekîl edip, sonuncu vekîl satın alsa, sâhibi izn verirse câiz olur. Zekât vermek vekîli, izne bağlı olmaksızın başkasını, bu da diğerini vekîl yapabilir. Sonuncu vekîlin vermesi câiz olur).] Vekîli zemân ve mekân ile sınırlamak câizdir. Müşterî, haberci olduğunu söyler, bâyı’ ise vekîlsin diyerek semeni isterse, müşterîye inanılır. Bâyı’ın sözünü isbât etmesi lâzım olur. Satmak için vekîl olan, kendisi için satın alamaz. Çünki, bir kimse hem alıcı, hem satıcı olamaz. Selem satışında bâyı’ vekîl tutamaz. Haberci ile sarf satışı yapılmaz, vekîl ile yapılır. Mu’ayyen bin lira ile birşey satın almak için vekîl edip, vekîl bu bin lirayı almadan önce başka bin lirasını alıp, o şeyi satın alsa câiz olur. O bin lirayı teslîm aldıkdan sonra başka bin lirası ile satın alsa câiz olmaz. İki kimse birisine para verip birşey satın alması için vekîl etseler, paraları birbiri ile karışdırırsa, vekîlliği kalmaz. [Aldığı şeyler kendinin olur. Paralarını geri vermesi lâzım olur.] Hediyye ve sadaka veren ve alan, vekîl ta’yîn edebilirler. Şerâb veyâ hınzır hediyyeleşen iki zimmîye müslimânların vekîl olması câizdir. Sendeki alacağımdan on altını benim için sadaka ver yâhud yemîn keffâretimi yap yâhud zekâtımı ver diyerek fakîri vekîl etmek sahîhdir. Bir zengin, bir fakîre, filâncada alacağım olan elli dirhemi, zekâtım olarak ondan al dese, fakîr de, o değerde altın alsa câiz olmaz. Falancadaki alacağımı sana hediyye etdim, ondan al dese, gümüş yerine altın alsa, câiz olur.

Sesli Okuma
DEVAMBİTİR
(1/5) Okuma ayarları →

(2/5) Kitap ve sayfa numarası seçimi

(3/5) Bölümler arasında dinamik geçiş

(4/5) Önceki veya sonraki bölüm ve sayfalar
(5/5) Sesli okuma ve yazı takibi
15 saniye geri alabilme.